مراحل طراحی واجرای مسیر
فاز صفر:
ايده اوليه را كارفرما مي دهد و مشخص مي كند كه مبدا و مقصد مسير كجاست و اين مسئله را به مشاور ابلاغ مي كند و يكسري مشخصات از اين طرح را نيز مي دهد مثل شاهراه ,بزرگراه ,آسفالته و … ونيز مي گويد كه اين جاده از چه نقاطي و كجاها بايد بگذرد , كه به اين نقاط , نقاط اجباري طرح مي گويند و از مشاور نظر مي خواهد .مشاور فاز صفر را شروع مي كند و ابتدا عكسهاي هوايي و نقشه هاي موجود از منطقه را از مراجع مربوطه تهيه كرده و مسير را تقريبا روي عكس يا نقشه مشخص مي كند . اگر چنين نشد بايد به منطقه رفته و بازديد زميني بعمل آورد و مسيريابي كند و مشخص كند كه مسير از كجا مي گذرد. بعد از مسيريابي بايد آن را كپه گذاري يا پرچم گذاري كند كه آن را والي زاژ مي گويند كه روي نقشه يا روي زمين انجام مي گيرد و نيز يك نقشه كم دقت از منطقه تهيه مي كند و فاصله ها را بطور تقريبي بر روي آن مي نويسد. پس در كل فاز صفر عبارت از« بازديد و شناسائي منطقه و تحويل آن » مي باشد
فاز يك:
از طرف مشاور گروه هاي كاري براي مطالعات مقدماتي به منطقه اعزام مي شوند كه به عنـوان مثـال مي توان از مطالعات زمين شناسي ، خاك شناسي ، كشاورزي و نقشه برداري نام برد . همچنين گروه كاري نقشه برداري با دوربين هاي معمولي از منطقه عكس برداري نموده و عكسها را كنار هم مي چينند تا يك شماتيك از منطقه پيدا كنند . اين گروه هاي تخصصي گزارش كاري خود را به مشاور مي دهند . مشاور آن را به صورت دفترچة فاز يك در مي آورد. در اين فاز بايد نسبت به عرض m اي كه براي ما مشخص كرده اند نقشه توپوگرافي دقيقي تهيه كنيم كه در اينجا مشاور با پيمانكاران نقشه بردار قرارداد مي بندد و پيمانكار نقشه برداري, نقشه توپوگرافي را تهيه مي كند و آن را بر روي شيتهاي استاندارد رسم مي كنند . مشاور نقشه هاي تحويل گرفته را به طراح ميدهد. طراح نقشه ها را اتصال مي دهد كه البته عرض نقشه برداري شده در نقاط مختلف مي تواند متغير باشد.طراح نقطه اول (مبدا) ومقصد را بر روي نقشه مشخص مي كند و سپس محل نقاط اجباري را مشخص مي كند . طراح بايد از نظر رياضي مبدا را به مقصد وصل كند كه از نقاط اجباري نيز بگذرد كه اين خطوط معمولا شكسته و يا مستقيم است . محل شكستگي را كه محل برخورد دو مسير متفاوت مي باشددر يك نوار نقشه نقاط سومه مي نامند . اما ماشيني كه بخواهد از اين شكستگيها با سرعت بگذرد مطمئنا از مسير خارج خواهد شد بنابراين از نظر طرح هندسي شكستگيها را از بين مي برند و به قوس تبديل مي كنند كه اين دومين كار طراح محسوب مي شود كه خط حاصل خط اصلي مولفه افقي طرح است .
فاز دو:
براي همه كارهاي اجرايي كه بر نقشه توپوگرافي رسم مي شود خطوطي كه رسم مي شود مولفه افقي طرح نام دارد كه در مورد مسير اين خطوط همان محور اصلي جاده هستند .حال مشخصات دقيق طرح را بر روي نقشه مشخص مي كنند يعني شروع قوسها و خطوط مستقيم را مشخص مي نمايند كه از جمله آنها عبارتند از :
1-كيلومتر شروع و انتهاي آنها
2-جدولي براي هر قوس كه مشخصات فني آن را در برگيرد .
3-هكتومترها را روي مسير طراحي شده روي نقشه مشخص مي كنند .
توجه: نوشتن هكتومترها و كيلومترهاي اصلي روي نقشه اجباري است .
4-شكل تاسيسات عمده مثل ساختمانها و پلها را روي نقشه كشيده و نوع آنها را ذكر مي كنند.
5-محل زهكشيها و زير گذرها را مشخص مي كنند .
6-تاسيسات ساختماني مثل هتل و كارخانه هاو... كه در كنار طرح زده خواهند شد در صورت امكان مشخص مي شوند .
پس در دفتر كار توسط طراح , طرح افقي يا مولفه افقي طرح با مشخصات مربوطه رسم مي شود . بالا و پايين رفتن در جاده نيز بايد مشخص شود براي اين كار نيز بايد ابتدا خطوط شكسته را رسم كرده و سپس شكستگيها را تبديل به قوس كنيم كه اين خط را مولفه قائم در طول براي محور جاده گويند و بايد مانند مولفه افقي تمامي مشخصات آن ذكر شود.فرق نقاط سومه در مولفه قائم اين است كه يا بالاي زمين (در هوا) ويا در زير زمين و بعضا روي زمين قرار دارد زيرا در سطح قائم ترسيم مي شود .
در اين مرحله نقشه بردار بايد نسبت به سمت راست و چپ محور جاده اطلاعات داشته باشد وپستي و بلنديهاي كل مسير را بداند يعني در واقع اطلاعات در عرض جاده را نسبت به محور جاده بداند . چون حالت بكر و طبيعي زمين پستي وبلندي زيادي دارد رفت و آمد اتومبيل را مشكل مي كند در نتيجه براي آن يك خط پروژه عرضي مشخص مي شود كه به پروفيل تيپ معروف است در اين قسمت و با توجه به عمليات ترازيابي كه در طول مسير انجام شده است ,حجم عمليات خاكي را مي توان محاسبه نمود و كدهاي مسطحاتي و ارتفاعي مسير را پس از انجام محاسبات استخراج نمود .
فاز 3:
در اين قسمت كه به فاز اجرايي يا عمليات زميني معروف است نقشه بردار طرح را با توجه به محاسبات انجام شده بر روي زمين پياده مي كند و سپس كارهاي ساختماني انجام شده , زيرسازي و روسازي راه انجام گرفته و در پايان بهره برداري از مسير انجام مي شود .
